Veli Mahmut Paşa (1420 – ö: 17 Ağustos 1474), II. Mehmed saltanatında 1455-1466 ve 1472-1474 yılları arasında sadrazamlıkyapmış Osmanlı devlet adamıdır. Osmanlı tarihinde sadrazamlığa getirilmiş ilk Yeniçeri yetiştirmesidir.
Sadrazamlıktan önceki hayatı
Aslının ne olduğu hakkında tarihçiler arasında büyük tartışmalar ortaya çıkmıştır. Zamanında hazırlanmış olan Ecthesis Chronica veHistoria Patriarchia adlı kroniklere göre Sırp asıllıdır [1] ve birçok modern tarihçi de bunu kabul etmektedirler.[2][3]. Aşık Çelebi“Tezkire“‘si ve Taşköprülüzade tarihine göre [4] aslı Hırvattır ve buna katılan modern yabancı tarihçiler de bulunmaktadır [5] 1420’deBalkanlar’ın orta kesiminde, bugün Kosova’nın batısında yer alan Nobırda adlı bir kasabada doğmuştur. 1427’de Osmanlıların Sırbistan Despotluğu’nu ellerine geçirdikleri yılda genç olarak Osmanlılara esir düşmüş ve devşirme yazılarak Edirne’ye gönderilmiştir. Gününün Rum tarihçisi Laonikos Halkokondiles onun annesi ile “Nobırda”‘dan Semendire‘ye kaçmakta iken II. Murad‘ın askerleri tarafından esir alındığı belirtmektedir.[1] Devşirme olarak Edirne’deki sarayenderun okulunda eğitim görmüştür.[2] Çıkma yaptıktan sonra yeniçeri subayı olarak askerlikle uğraşmıştır. 1453 İstanbul’un fethi sırasında yeniçeri ağası olarak askeri başarılar göstermiştir. 1454’de Rumeli Beylerbeyi olmuştur. Veli Mahmud Paşa bu görevi birinci sadrazam olduktan sonra da ifa etmeye devam etmiştir. Birinci defa sadrazamlıktan ayrılıncaya kadar sadrazamlık ile Rumeli Beylerbeyi görevlerini birlikte üzerine almıştır.
Birinci sadrazamlığı
Veli Mahmud Paşa’nın ne zaman ilk defa sadrazam tayin edildiği hakkında tam ve şüphe doğurmayan bilgimiz bulunmamaktadır.
Bazı tarihçiler 1 Haziran 1453’de II. Mehmed’in tecrübeli sadrazam Çandarlı (2.) Halil Paşa‘yı idam ettirip yerine Veli Mahmud Paşa’yı birinci defa başvezir yaptığını bildirirler.[6]
Fakat çok otoriterli tarihçiler bunu kabul etmemektedirler. 1453’de Çandarlı Halil Paşa’nın idamından sonra Zağanos Paşa‘nın sadrazamlığa getirildiğini ve ancak onun 1456 yılında Belgrad muharabesindeki başarısızlığı dolayısıyla görevden aziledilmesi ile 1456’da ikinci vezir olan Veli Mahmud Paşa’nın sadrazam olduğunu bildirirler.[7]
Mahmud Paşa sadrazamlığı sırasında Fatih Sultan Mehmed stratejisini çizdiği Balkan egemenliğini ele alma sorunları ile yakından ilgilendi. 1456’da Zaganos Paşa’nın Macarlara karşı Belgrat seferindeki başarısızlığından sonra Mahmud Paşa önce Sırbistan sorunu ile ilgilenmek zorunda kaldı. 1458’de Sırp Despotu Brankoviç ölmesi ile Osmanlı Devleti ile Macar Krallığı arasında mücadele yeniden canlandı. Sırp Despotluğu içinde, bir grup Macar tarafını ve diğer bir grup Osmanlı tarafını tutmaktaydı. Mahmud Paşa 1459’da Sırbistan Seferine çıktı. Reşav, Kuruca, Ostçovica ve Durnik kalelerini zaptetti ve despotluk böylece tamamiyle işgal edilerek Osmanlı Devleti’ne ilhak edildi.[8]
1458’de Mora Despotluğu içinde taht kavgası çıktı. Despotluk iddiacılarından Thomas Osmanlı Devleti himayesini istedi ve rakibi Demetrios Venediklilerin desteğini almıştı. Önce 1458’de Fatih Mora seferine çıktı. 1460’da ise Mahmud Paşa Fâtih’le birlikte İkinci Mora Seferine çıkarak, despotluk başkenti Mistora’nın fethini gerçekleştirdi. Fakat Venedikliler Nauplia, Koron, Modon vb kaleleri ellerinde tuttular.[8]
Sonra Anadolu’da bulunan eski Bizans ve İtalyan Ceneviz deniz koloni kalıntılarına karşı seferlere başladı. Mahmud Paşa Fâtih ile birlikte yaptığı seferlerde Amasra 1459’da,Sinop ve Trabzon 1461’de Osmanlı Devleti eline geçirilmesini sağladı. Böylece 1204’den itibaren hükümet süren Trabzon Rum Devleti‘de ortadan kaldırıldı.[8]
1462’de Eflak Voyvodası, “Kazıklı Voyvoda” olarak da anılan, III. Vlad‘ın gönderilen Osmanlı elçisi Hamza Paşa’yı kazığa çaktırıp idam ettirmesi dolayısı ile Mahmud Paşa bir Eflak seferine çıktı. Târgovişte gece baskını öncesinde II. Mehmed tarafından gönderildiği seferde III. Vlad tarafından bozguna uğratılır.[9]
1463’de Mahmud Paşa Bosna Seferi’ne geçti. Son Bosna Kralı olan Stjepan Tomašević başkenti Bobavec’den, Yayce’ye ve sonra da Kluj’a kaçtı ise de orada yakalanıp Mayıs sonunda idam edildi. Bosna krallık hanedanı ailesi dağıtılıp Bosna bir Osmanlı Beylerbeyliği olarak ilhak edildi. Hersek’de de hükümdarlık iddia eden hanedan mensupları dağıtıldı.[8]
Bosna ve Hersek’de bu gelişmelere karşılık Macar Krallığı ile ciddi bir savaş durumu ortaya çıktı. Macaristan, Venedik ve Arnavutluk’ta bağımsiz olan İskender Bey bir ittifaka girdiler. Bu ittifakı Papa II. Pius bir Haçlı Seferi haline getirmeye çalışmakta idi. Diğer taraftan bu Haçlı ittifakı Doğu Anadolu’da hakim olan Akkoyunlular hükümdarı Uzun Hasan ile elçiler göndererek anlaşmaya girişmeye çalıştı.
Macar Kralı Matthias Corvinus Aralık 1463’de Bosna’da yeni yapılmakta olan Yayçe kalesine hücumu üzerine, 1464 de Mahmud Paşa Bosna ve Macaristan üzerine sefere çıktı. Osmanlı ordusunun Bosna’ya gelmesiyle Macarlar kaçtı. Pek çok ganimet ve esirin ele geçmesini sağladı.
İlk sadrazamlığı Rum Mehmet Paşa‘nın, Veli Mahmut Paşa’yı Fatih Sultan Mehmet‘e kötülemesi yüzünden sonlanmıştır. Bu kötüleme Karamanlılar topraklarından gelen Türk muhacirlerin 1466 başlarında İstanbul’a yerleştirilmeleri sırasında Veli Mahmut Paşa’nın aldığı rüşvet ve kendini zengin etmek için giriştiği icraatlardan dolayı olduğu bildirilmektedir.[10] Görevden alındıktan bir süre sonra Kaptan-ı Derya olarak donanmanın başına getirildi.
Kaptan-ı Derya
Kaptan-i Deryalığı esnasında Eğriboz seferi için donanmayı organize etmekle görevlendirildi. Eğriboz adası ve kalesinin kuşatılmasında donanma ile ve kendi birlikleri ile büyük yararlılıklar gösterip, padişahla birlikte kalenin kuşatılmasında ve kuşatmanın sürdürülmesinde ısrar etti. Venedik donanmasının ablukayı aşıp kaleye yardımını engelledi ve neticede kale düştü. Bu başarıları ve diğer hizmetleri neticesi İshak Paşa’nın ardından, ikinci defa sadrazamlığa getirildi.[11]
İkinci sadrazamlığı
1472 yılında 2.kez sadrazamlığa getirilen Veli Mahmut Paşa Padişahla birlikte Uzun Hasan’a karşı sefere çıkmış ve bu seferde özellikle stratejik açıdan kötü bir pozisyonda başlayan Osmanlı kuvvetlerinin buna rağmen silah üstünlüğü ve başarılı taktiklerle Otlukbeli Muharebesi‘nin kazanmasında büyük rol oynayanlardan biri olmuştur.
Ancak ikinci sadrazamlığında halkça sevilmesine karşın II. Mehmed’ le ilişkileri ilk sadrazamlığı gibi iyi olmamıştır. Bunun nedeni Şehzade Mustafa ve saraydaki çeşitli devlet adamları ile içine düştüğü çekişmelerdir. Bunun neticesi 1474’de II. Mehmet tarafından idam ettirilmiştir. İdam nedeni ise tam bilinmemektedir. Gelibolulu Mustafa Ali “Künhur Ahbar” adlı eserinde onun 1473 yılında Uzun Hasan’a karşı II.Mehmet’le sefere çıkan sadrazamın birkaç günlük yokluğunda sadrazamın eşlerinden birinin (2.eşinin), II.Mehmet sonrası tahtın en güçlü adayı olarak bilinen, iyi bir asker ve halk tarafından sevilen bir kişi olan Şehzade Mustafa ile bir gece evinde birlikte olduğunu; bunu duyan sadrazamın derhal eşinden boşanıp Mustafa’yı ise zehirleterek öldürdüğü; II.Mehmet’in ise oğlunu öldüren sadrazamını idam ettirdiğinden bahseder.[12]
İbn-i Kemal ve Behişçi adlı tarihçiler ise Mustafa ile sadrazam arasında anlaşmazlık olduğunu doğrulasa da bu olayı ve idam nedeninin bu olay olduğunu tam olarak doğrulayamamaktadır. Ancak Meali “Hürname” adlı eserinde Mustafa’nın ölüm döşeğindeyken Lalası “Ahmed Bey”‘i çağırıp ölümünden Veli Mahmud Paşa’nın sorumlu olduğunu ve intikamının alınmasını vasiyet ettiğini yazmaktadır.[12]
Diğer bir hikaye’de şöyledir.Mustafa’nın ölümü akabinde sadrazam idam edilmeyip ilk başta görevinden alınmıştır. Ancak Mustafa’nın ölümü sonrası herkes taziyelerini sunarken Edirne’den Mahmut Paşa padişahtan izin almadan saraya gelip Fatih’in karşısına çıkmış ve başsağlığı dileyip padişaha “Şehzade Mustafa Öldü ise devlete hizmette ben varım” demiştir. Padişah’ın cevabı ise “Mustafa’mın düşmanının hayatta kalması mümkün değildir” olup Paşayı hapse atmıştır. Bir başka rivayete göre ise Şehzade Mustafa’nın ölümüne hiç karışmamış ancak ölümü sonrası görevden alındığında artık tekrar sadrazamlığa geçmesini istemeyen rakiplerinin karalaması ve onun ölümünden Paşa’nın çok memnun olduğu, söylentilerinin II.Mehmet’e yayılması ile paşanın hapsedildiği iddia edilmektedir.[12] Hapisteyken “Ya beni affet veya öldür” çağrısını yapan paşa’nın, II.Mehmet’in karşısına getirildiğinde aşırı kibirli ve mağrur bir tavır sergileyip kendi isminin padişahla bir anıldığını belirtip mertçe öldürülmesini veya affını istediğinden, bunun üzerine 17 Ağustos 1474’te idam ettirildiğinden söz edilir.[12]
Eserleri
1459’da II. Mehmed İstanbul’u imar için bir girişime başladı. Devlet ricalini toplayarak onlardan vakıf yerleri yapmalarını, imaretler ve imar yerleri yapmalarını istedi. Padişahın bu direktiflerine uyan veziriazam Veli Mahmud Paşa şehrin en güzide alışveriş merkezi olarak, günümüzde de bu durumunu koruyan, “Mahmud Paşa Sitesi”‘ni vücuda getirtti. Burada ek hizmet olarak cami, medrese ve imaret yaptırdı. Bu halka açık hayır tesislerin finansmanına kurduğu carsı, han ve hamamın gelirleri vakifedildi.[13] Ankara’da günümüzde Anadolu Medeniyetleri Müzesi olan Mahmud Paşa Bedesteni de Veli Mahmud Paşa tarafından yaptırılmıştır.
Kaynakça
- ^ a b Stavrides, Théoharis (2001), The Sultan of vezirs: the life and times of the Ottoman Grand Vezir Mahmud Pasha Angeloviç (1453–1474), Brill
- ^ a b Finkel (2006), say. 79
- ^ Gabriel Piterberg, Teofilo F. Ruiz, Geoffrey Symcox,Braudel revisited: the Mediterranean world, 1600-1800, say. 93
- ^ Taşköprülüzade (1852/1853), El Shakayık el-numaniyya, İstanbul (Osmanlıca)
- ^ Miller, Barnette (1941).The Palace school of Muhammad the Conqueror. Harvard University Press. say. 7.
- ^ TC Turizm ve Kültür Bakanlığı Fatih Sultan Mehmed Han knolojisi
- ^ Veli Mahmud Paşa’nın 1456’da sadrazam olduğunu belirten eserler arasında eski tarihçiler Kritoboulus,Historıae, say. 87-88; İbni Kemal, (haz. Şeraffeddin Turan”) (1957) Tevarih-i Ali Osman 3 Cilt, Ankara:Türk Tarih Kurumu say.121; Oruç Beg (Haz. N.Atsız) Oruç Beg Tarihi, İstanbul olduğu gibi ve günümüzün otoriter tarih kaynakları arasında Halil İnalcik, Fatih Devri, say.135; Halil İnalcik “Mehmed II”, İslam Encyclopedia 2. Ed. Cilt.7 say.978; Théoharis Stavrides, (2001), The Sultan of vezirs: the life and times of the Ottoman Grand Vezir Mahmud Pasha Angeloviç (1453–1474), Brill say.59; bulunmaktadır. Halil İnalcik (2009), son eserinde (say. 110) “Fethin ertesi gün veziriazam Çandarlı hemen azil ve tevkif olundu. Yerine Zağanuz geçti” denilmektedir.
- ^ a b c d Veli Mahmud Paşa’nın hayat özeti
- ^ Florescu, R. Radu; McNally, T. Raymond, Dracula: Prince of many faces – His life and his times, Little, Brown and Company, Boston, MA, 1989. ISBN 978-0-316-28656-5 s.135
- ^ Finkel (2006), say. 78–79,
- ^ Bizim sahife internet sitesi
- ^ a b c d Milliyet Tarih-“Şehzade Öldüren Paşa” 15.05.2009
- ^ İnalcik, Halil, (2009) Devlet-i ‘Aliye Osmanlı İmparatorluğu Üzerinde Araştırmalar I, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları say.126
Dış bağlantılar
- Danişmend, İsmail Hâmi, (1961) Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul:Türkiye Yayınevi.
- Finkel, Caroline (2006). Osman’s Dream: The Story of the Ottoman Empire 1300–1923. Londra: John Murray. ISBN 978-0-7195-6112-2. (İngilizce)
- Stavrides, Théoharis (2001), The Sultan of vezirs: the life and times of the Ottoman Grand Vezir Mahmud Pasha Angelovic (1453–1474), Brill, ISBN 9789004121065(İngilizce)
Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/Veli_Mahmud_Pa%C5%9Fa
Your comment is awaiting moderation.
Nicely put. Appreciate it!
http://viagrawithoutadoctormsn.com/
what does viagra do viagra
generic viagra online
lifestyles viagra
generic viagra
Your comment is awaiting moderation.
Wonderful information. Cheers.
http://viagrawithoutadoctormsn.com/
viagra heart disease may 13 viagra without a doctors prescription viagra and nitro [url=http://viagrawithoutadoctorsntx.com/]buy generic viagra[/url]
best natural viagra
direct sale of viagra to physicians
viagra for peyronies disease
buy viagra in the uk
viagra in the water mp3
viagra home recipe
Your comment is awaiting moderation.
Wow quite a lot of beneficial facts.
http://viagrapego.com/
viagra boring pages edinburgh affects boring viagra pills slogans for viagra generic viagra 100mg
viagra and porn
qa viagra
how does viagra works
viagra rallied
pfizer viagra cheap
cialis levitra strong strong viagra
Your comment is awaiting moderation.
Amazing loads of valuable facts.
http://viagrawithoutadoctorsntx.com/
cheap viagra switch maestro generic viagra 100mg kamagra or viagra viagra online
taking viagra and using estim
ogden viagra
buy soft generic viagra cheapest
fill viagra
viagra equivilant
cialis vesus viagra
Your comment is awaiting moderation.
Cheers! Awesome stuff!
http://viagrawithoutadoctormsn.com/
watemelon viagra buy viagra jonathan adler viagra jar cheap viagra
levitra and viagra compare
canadian viagra safety
<a href="https://fuszereslelek.nlcafe.hu/2018/07/11/tulorazo-no-vagy-cukorbeteg-leszel/#comments?sharebyemailCimzett=zittel020eejf%40songwriter.net&sharebyemailFelado=zittel020eejf%40songwriter.net&sharebyemailUzenet=+Seriously+loads+of+superb+material.+https%3A%2F%2Fnicktambone.com%2F+canadadrugs+canadian+pharmacies+without+an+rx+%0D%0A24+hour+pharmacy+%0D%0Atop+rated+canadian+pharmacies+online&sharebyemailTitle=Tulorazo+no+vagy%3F+Cukorbeteg+leszel%21&sharebyemailUrl=https%3A%2F%2Ffuszereslelek.nlcafe.hu%2F2018%2F07%2F11%2Ftulorazo-no-vagy-cukorbeteg-leszel%2F&shareByEmailSendEmail=Elkuld”>sild viagra
viagra price list
viagra car
indian viagra
Your comment is awaiting moderation.
Nicely put, Thank you.
http://viagrawithoutadoctormsn.com/
viagra lower blood pressure buy viagra herbal viagra largo fl [url=http://viagrawithoutadoctormsn.com/]viagra without a doctor prescription[/url]
viagra 0r cialis
viagra cilias comparison
effect of viagra orgasm
viagra cialis walmart generic
12 generic viagra overnight delivery
viagra for recreational use younger men
Your comment is awaiting moderation.
Thanks! I enjoy this.
http://viagrapego.com/
canadas viagra commercial viagra generic female viagra testimonials generic viagra 100mg
viagra chemist nottingham
g postmessage viagra smiley forum
viagra news edinburgh tid moo search
viagra capsule
which is better viagra levitra cialis
florida viagra
Your comment is awaiting moderation.
Superb information, Thank you.
http://viagrapego.com/
picture effects of viagra viagra for women the truth about viagra soft tabs generic viagra 100mg
black market viagra in canada
viagra gay men
viagra dapoxetine
viagra otc edinburgh site born find
smoking pot and taking viagra
generic viagra from india pages edinburgh
Your comment is awaiting moderation.
You actually explained it wonderfully.
http://viagrawithoutadoctorsntx.com/
ambien gift viagra viagra generic viagra graphic viagra for sale uk
<a href="https://fuszereslelek.nlcafe.hu/2018/07/11/tulorazo-no-vagy-cukorbeteg-leszel/#comments?sharebyemailCimzett=zittel020eejf%40songwriter.net&sharebyemailFelado=zittel020eejf%40songwriter.net&sharebyemailUzenet=+Seriously+loads+of+superb+material.+https%3A%2F%2Fnicktambone.com%2F+canadadrugs+canadian+pharmacies+without+an+rx+%0D%0A24+hour+pharmacy+%0D%0Atop+rated+canadian+pharmacies+online&sharebyemailTitle=Tulorazo+no+vagy%3F+Cukorbeteg+leszel%21&sharebyemailUrl=https%3A%2F%2Ffuszereslelek.nlcafe.hu%2F2018%2F07%2F11%2Ftulorazo-no-vagy-cukorbeteg-leszel%2F&shareByEmailSendEmail=Elkuld”>what are the viagra doses
thailand viagra
generic viagra sales
viagra beim zoll
natural products like viagra
before after viagra
Your comment is awaiting moderation.
You mentioned that exceptionally well!
http://viagrapego.com/
mail order and viagra viagra for women discounted cialis with free viagra viagra for women
subaction showcomments viagra archive older
more ejaculate with viagra
natural viagra alternatives
generic viagra without a prescription
paypal viagra and cialis sites
best generic viagra
Your comment is awaiting moderation.
You made your position pretty nicely..
http://viagrapego.com/
charles viagra search pages edinburgh buy viagra online viagra email list buy viagra
viagra can
where can i find viagra
order viagra from candian pharmi acies
civil suits against phizer viagra
viagra pointer cursor
viagra and depression
Your comment is awaiting moderation.
Thanks. Valuable information!
http://viagrawithoutadoctormsn.com/
deleuze on viagra viagra for women viagra health concerns generic viagra 100mg
generic viagra photo
joe nemechek viagra
viagra online stores
viagra dosage fixed daily
does wallgreens sell viagra
average age for viagra
Your comment is awaiting moderation.
Thanks a lot, I enjoy this.
http://viagrawithoutadoctormsn.com/
viagra emblem viagra without a doctor prescription photos of viagra effect buy viagra online
do i need presciption for viagra
on-line viagra
yang mei guangzhou china viagra
free trail viagra
subaction showcomments viagra thanks watch
viagra side-effects
Your comment is awaiting moderation.
Information clearly used!.
http://viagrawithoutadoctorsntx.com/
enzyte vs viagra cheap viagra american hooked on viagra generic viagra 100mg
viagra and cialis
calcium chanel blocker and viagra
citrate meltabs and viagra
order viagra now
buying viagra without a prescription
viagra find free edinburgh computer
Your comment is awaiting moderation.
Position very well regarded.!
http://viagrawithoutadoctormsn.com/
cialis generic lowest price viagra generic viagra 100mg try viagra first buy generic viagra
safe maximum viagra dosage
cheap sale viagra
kids forced to take viagra
price of viagra
<a href="http://www.bryandornan.com/index.php/2010/02/search-engine-optimization-overview/#comments?form2mailerror&inquiry=Business+Development&fname=Howarditala&lname=Howarditala&email=zittel020eejf%40songwriter.net&company=google&phone1=81165293468&phone2=89353854855&phone3=89539955831&comments=+Cheers%21+A+lot+of+data%21++https://nicktambone.com/+mexican+pharmacies+%3Ca+href=%22http://canadianonlinepharmacynnm.com/%22%3Ecanadian+pharmacies-24h%3C/a%3E+cialis+canadian+pharmacy+%3Ca+href=http://canadianpharmaciescubarx.com/%3Ecanada+pharmaceuticals+online%3C/a%3E?form2mailerror&inquiry=Business Development&fname=Brendanlib&lname=Brendanlib&email=stolzenberg334ziz@dutchmail.com&company=google&phone1=86891733399&phone2=88423532441&phone3=83252487268&comments=You actually mentioned this very well! http://viagrawithoutadoctorsntx.com/ viagra 100 pic generic viagra 100mg continuing medil edution lifornia viagra viagra without a doctors prescription“>does viagra work with bp meds
viagra slutload
Your comment is awaiting moderation.
Amazing a good deal of very good material.
http://viagrawithoutadoctormsn.com/
korean word for viagra buy generic viagra viagra superforce generic viagra 100mg
low dose viagra
spam canadian health products viagra
viagra instructions for use
is it safe to crush viagra
free older viagra movies
pharmacy silagra brand name viagra cumwithuscom
Your comment is awaiting moderation.
Awesome forum posts. Thanks.
http://viagrawithoutadoctormsn.com/
sav on viagra buy viagra online otc viagra substitutes generic viagra online
is cialis better than viagra
synthetic viagra
when does viagras copyright end
viagra propecia celebrex
generic viagra soft 100
cvs generic viagra
Your comment is awaiting moderation.
You actually explained it really well.
http://viagrawithoutadoctormsn.com/
wholesale 60 c viagra viagra online buy herbal viagra jellies generic viagra online
redneck viagra
viagra suisse
viagra online rss feed
viagra find sites search pages
doubled cost of viagra
viagra free sites computer find href
Your comment is awaiting moderation.
You actually mentioned this fantastically!
http://viagrawithoutadoctormsn.com/
price of viagra in milwaukee generic viagra uprima viagra viagra without a doctor prescription
va viagra
viagra sexual enhancements
viagra free sites computer find href
viagra articles
buying viagra in mexico
sites computer viagra edinburgh find report
Your comment is awaiting moderation.
Thanks a lot! An abundance of info!
http://viagrawithoutadoctormsn.com/
viagra mexico viagra pills cost of viagra prescription cheap viagra
my viagra did not work
prescription free viagra canada
get viagra now
san jose costa rica pharmacy viagra
natuaral viagra
gay men viagra
Your comment is awaiting moderation.
Thank you, Good stuff.
http://viagrapego.com/
original use of viagra viagra online viagra price at altairulit org viagra pills
wal mart pharmacy viagra price
sex valium and viagra
canada’s viagra number online pharmacy
viagra for vomen
frequency of use of viagra
herbal alternative to viagra
Your comment is awaiting moderation.
Regards! I enjoy it!
http://viagrawithoutadoctorsntx.com/
settlement agreements on viagra viagra without a doctor prescription flomax and viagra buy generic viagra
viagra aid
viva viagra pfizer
<a href="https://fuszereslelek.nlcafe.hu/2018/07/11/tulorazo-no-vagy-cukorbeteg-leszel/#comments?sharebyemailCimzett=zittel020eejf%40songwriter.net&sharebyemailFelado=zittel020eejf%40songwriter.net&sharebyemailUzenet=+Seriously+loads+of+superb+material.+https%3A%2F%2Fnicktambone.com%2F+canadadrugs+canadian+pharmacies+without+an+rx+%0D%0A24+hour+pharmacy+%0D%0Atop+rated+canadian+pharmacies+online&sharebyemailTitle=Tulorazo+no+vagy%3F+Cukorbeteg+leszel%21&sharebyemailUrl=https%3A%2F%2Ffuszereslelek.nlcafe.hu%2F2018%2F07%2F11%2Ftulorazo-no-vagy-cukorbeteg-leszel%2F&shareByEmailSendEmail=Elkuld”>overight delivery viagra
one dollar viagra
find sites computer shop viagra free
where to get viagra samples
Your comment is awaiting moderation.
You explained this adequately.
http://viagrawithoutadoctormsn.com/
levitracialis comparison levitra viagra generic viagra 100mg generic viagra trial pack viagra without a doctor prescription
is viagra dangerous
life of viagra
cost of viagra in the pi
viagra k find search pages edinburgh
watermelon viagra supstitute
cialis generic impotence kamagra viagra viagra
Your comment is awaiting moderation.
Beneficial knowledge. Thanks!
http://viagrawithoutadoctorsntx.com/
is there a viagra alternative buy viagra online what miligrams do viagra come in viagra online
least expensive viagra
best buy generic viagra canada use
viagra newsletter
use of viagra in hot tub
viagra purchase canada
viagra lil wayne lyrics
Your comment is awaiting moderation.
Helpful facts. With thanks!
http://viagrawithoutadoctormsn.com/
find sites computer shop viagra search viagra without a doctor prescription four filters viagra buffett munger buy generic viagra
cuba gooding jr and viagra
generic viagra wholesale
i took three viagra
order viagra here
viagra superactive canadian no prescription
viagra with perscription lowest price
Your comment is awaiting moderation.
Wow many of great information.
http://viagrapego.com/
viagra talking photo cube viagra without a doctor prescription difference between viagra cialis livitra generic viagra
viagra half dose
viagra gnc
regalis comparison levitra viagra
does viagra prevent premature ejaculation
scams vignor herbal viagra
sub for viagra